Onlangs verscheen van de hand van D.-E. PHILIPPE en A. NOLLET een zeer grondig boek over DAC 6 betreffende de aangifte van grensoverschrijdende constructies door intermediairs of door de relevante belastingplichtigen. DAC is de afkorting van Directive on administrative cooperation (richtlijn 2011/16/EU). De 6 staat voor het feit dat deze richtlijn voor de vijfde keer werd gewijzigd, door richtlijn 2018/822/EU van 25 mei 2018, en dus de zesde geconsolideerde versie is. De omzetting daarvan in het Belgisch inkomstenbelastingrecht vindt men in de artikels 326/1 tot 326/11 en 338, § 6/4 WIB 1992. Ook in andere wetboeken is een omzetting gebeurd.
De aangifteplicht voor intermediairs van grensoverschrijdende constructies is ongetwijfeld een van de meest eigenaardige aangifteplichten in de hele wereld, al is zij niet zonder voorgaande, o.m. in het Verenigd Koninkrijk. Men moet het zich maar voorstellen : een fiscaal adviseur zet voor een cliënt een belastingbesparende internationale constructie op, maar moet hem meteen mededelen dat hij die constructie aan de fiscus moet aangeven als mogelijk agressief. De auteurs laten niet na op het groteske karakter van een dergelijke procedure te wijzen. Zij zoeken de verklaring in het feit dat één van de doelstellingen van deze aangifteplicht er precies in bestaat het opzetten van mogelijk agressieve grensoverschrijdende constructies te ontraden. Daar hebben ze ongetwijfeld gelijk in. De nieuwe aangifteplicht moet in ruime mate de functie van een vogelverschrikker vervullen.
Het is evident dat een dergelijke aangifteplicht een groot probleem stelt bij intermediairs die gebonden zijn door het beroepsgeheim, zoals advocaten. Ook kan de eerbiediging van het privéleven in het gedrang komen. Daarover zijn in België reeds procedures gevoerd voor het Grondwettelijk Hof, dat verschillende prejudiciële vragen heeft gesteld aan het Hof van Justitie van de EU. De auteurs geven daar een overzicht van. Het is niet uitgesloten dat de komende antwoorden van het Hof het systeem geheel of gedeeltelijk onderuit zullen halen (zie inmiddels de arresten 1/2024, 2/2024, 3/2024 en 4/2024 van 11 januari 2024 waarin het Grondwettelijk Hof bepaalde aspecten van de federale en regionale wetgeving tot omzetting van de DAC 6-richtlijn vernietigt (CB)).
De auteurs benadrukken ook dat de aangifte van de opgezette mogelijk agressieve grensoverschrijdende constructies helemaal niet betekent dat er sprake zou zijn van enig fiscaal misbruik in de zin van de interne wetgeving van de betrokken landen, laat staan van fiscale fraude. Alleen zal het de autoriteiten van de betrokken landen nu gemakkelijker vallen om aan de belastingplichtigen pertinente vragen te stellen en gerichte controles uit te voeren.
Om de aan te geven constructies te identificeren werkt de richtlijn, en dus ook de omzettingswetgeving, met een reeks wezenskenmerken. De auteurs bezorgen een uitvoerig onderzoek van die wezenskenmerken, dat zij stofferen met talrijke concrete voorbeelden, gehaald uit voorbereidende werkzaamheden van omzettingswetgeving en administratieve commentaren (FAQ) in verschillende landen. Het werk dat zij hiermee hebben geleverd, is ronduit indrukwekkend. De lezer krijgt hier als het ware een inventaris van wat wel en niet als mogelijk agressieve grensoverschrijdende constructies te beschouwen valt.
Op dezelfde manier onderzoeken de auteurs ook zeer grondig al de andere praktische toepassingsvoorwaarden van de aangifteplicht. Wie is aan de aangifteplicht onderworpen ? Hoe, met welke informatie, in welke vorm en bij wie moet de aangifte gebeuren ? Vanaf welk ogenblik en binnen welke termijn moet de aangifte gedaan worden ? Welke zijn de sancties ?
Voor al wie als adviseur betrokken is bij internationale belastingplanning, is dit wellicht het belangrijkste boek dat in 2023 is gepubliceerd. (Stefaan Van Crombrugge)
D.-E. PHILIPPE en A. NOLLET,
DAC 6 et la déclaration des dispositifs transfrontières agressifs de planification fiscale, Bertrange, Legitech en Anthemis, 2023, 322 p.
