De dalende inkomsten uit de taks op effectenrekeningen doen volgens het Rekenhof vermoeden dat er sprake is van een toenemende ontwijking. De fiscus voert intussen al controles uit bij de financiële instellingen én bij titularissen van effectenrekeningen.
Sinds 2021 moeten de houders van een effectenrekening waarop meer dan 1 miljoen euro geparkeerd staat, jaarlijks 0,15 procent taks betalen op het belegde vermogen. Die taks levert volgens het Rekenhof steeds minder op, van 470 miljoen euro in het eerste jaar tot een geschatte 362 miljoen euro dit jaar, terwijl het financieel vermogen van de Belg is gestegen. In een uitgebreid rapport wijt het Rekenhof die dalende inkomsten aan een toenemend gebruik van ontwijkingsmechanismen. De meest bekende achterpoorten zijn de omzetting van gedematerialiseerde effecten naar effecten op naam – die buiten de taks vallen om familiebedrijven te beschermen – en de spreiding over meerdere effectenrekeningen om onder de drempel van 1 miljoen euro te blijven. Ook de creatie van nulwaarden, waarbij effecten vlak voor het referentietijdstip worden verkocht, is een vaak gebruikte methode.
De essentie
- Volgens het Rekenhof ontwijken steeds meer titularissen van effectenrekeningen de effectentaks.
- Ze doen dat door rekeningen te splitsen, effecten op naam te zetten of een buitenlandse effectenrekening aan te houden.
- De fiscus voert momenteel controles uit bij de grootste vijf financiële instellingen naar hun processen om misbruik op te sporen. Ook moet er volgens het Rekenhof een strengere antimisbruikregeling komen.
Antimisbruik
De fiscus kan wel terugvallen op een antimisbruikbepaling, maar die is door het Grondwettelijk Hof sinds 2022 fors afgezwakt en de bewijslast ligt bij de fiscus. Die kan de ontwijking vaak moeilijk bewijzen. In het rapport pleit het Rekenhof daarom voor een antimisbruikbepaling in de vorm van weerlegbaar vermoeden. ‘Bij splitsingen van rekeningen of omzettingen van belastbare effecten naar effecten op naam moet de financiële instelling de taks dan in principe altijd toepassen, waarna de belastingplichtige de mogelijkheid heeft om eventuele niet-fiscale motieven in te roepen en de teruggave van de taks te vragen. Op die manier kan de fiscus veel gerichtere controles uitvoeren’, klinkt het. Volgens Denis-Emmanuel Philippe, advocaat van Bloom, zou dat een volledige ommezwaai zijn, maar is de haalbaarheid onzeker. ‘Het is afwachten of zulke wettelijke initiatieven de toets van het Grondwettelijk Hof doorstaan. Laat ons niet vergeten dat het Hof de vorige specifieke antimisbruikbepaling heeft vernietigd wegens schending van het legaliteitsbeginsel en de voorzienbaarheidsvereiste.’
Onderzoek bij banken
Een opmerkelijke passage in het rapport is dat AAFisc, een controleorgaan binnen de federale overheidsdienst Financiën, gerichte controles zal uitvoeren bij de grootste vijf financiële instellingen. ‘Daarbij wordt gefocust op de interne processen van de banken en wordt onderzocht welke controles de banken uitvoeren zodat alle beoogde rekeningen onderworpen worden aan de taks’, luidt het in het rapport. De FOD Financiën bevestigt dat de controles bij de financiële instellingen al lopen. ‘We zijn vertrokken vanuit een vragenlijst waarbij we nagaan welke interne processen de banken hanteren voor de taks op effectenrekeningen. Daarnaast voert AAFisc nog andere controles uit op de taks, onder meer bij de titularissen van de rekeningen’, zegt Florence Angelici, woordvoerster van de FOD Financiën. Volgens Philippe komen de banken daardoor in een zeer moeilijke situatie terecht. ‘Als zou blijken dat een bank geen effectentaks heeft ingehouden, terwijl er geen niet-fiscale redenen ingeroepen kunnen worden, loopt ze een fiscaal risico.’
Buitenlandse effectenrekening
Ten slotte stelt het Rekenhof vast dat het aantal titularissen dat zelf een aangifte doet sterk is gedaald. Bij een Belgische rekening wordt de taks door de financiële instelling afgehouden, maar bij een buitenlandse rekening moet de titularis daarvan aangifte doen. ‘Voor die rekeningen gebeuren nog geen controles, waardoor een groot risico bestaat dat de aangifte niet wordt ingediend’, luidt het in het rapport. Daarom moet er volgens het hof een vergelijking komen tussen de ontvangen inlichtingen over buitenlandse rekeningen – via de internationale gegevensuitwisseling – en de aangiften. De fiscus moet ook makkelijker toegang krijgen tot het Centraal Meldpunt, dat alle rekeningen van Belgen bevat.
Journalist Peter Van Maldegem
Lees ook het artikel in De Tijd.
https://www.tijd.be/netto/news/belastingen/strengere-controle-op-effectentaks-op-komst/10568713.html
