Staatsmanschap begint bij onszelf
Bent u het ook zo moe beste kijker, dat constante en steeds bitter wordende gekrakeel tussen links en rechts, tussen bedrijven en vakbonden, tussen Vlamingen en Walen, tussen wokers en non-wokers, tussen believers en non-believers, tussen jong en oud, tussen mannen en vrouwen en alles daartussen? Ik in ieder geval wel. Ik ben het kotsbeu! Wat is er toch van ons geworden? Waar onder de baan hebben we de kunst van het samenleven en het compromis verloren? Hebben we het dan zo slecht in dit koude kikkerlandje? Neen toch? Dus waar is al die verzuring dan voor nodig?
En akkoord we moeten zeker sprongen vooruit maken. Het is een feit dat het niet goed gaat met de begroting en het is ook een feit dat er niet of te weinig wordt hervormd om het hoofd te bieden aan de talrijke uitdagingen van onze maatschappij. Maar wie is daar voor verantwoordelijk? De politici van de opeenvolgende regeringen? Zij dragen inderdaad de eindverantwoordelijkheid, dat is juist, maar zijn wij zelf ook niet even verantwoordelijk voor de staat van het land? Ik denk het wel.
In alle kritieken is te horen dat we als maatschappij budgettair boven onze stand leven en moeten saneren. En iedereen is daar ook voorstander van tot… het concreet wordt. Wanneer er concrete stappen moeten worden gezet, is blijkbaar niemand in staat om te kijken naar “the bigger picture”. Dan kijken we toch vooral naar onszelf en hebben we tal van redenen om te motiveren waarom vooral de ander inspanningen moet doen.
Ik lees het bijvoorbeeld graag in de media dat er een fiscale hervorming moet komen en een kerntakendebat. Tot de fiscale subsidiëring op tafel komt en lobbygroepen in de media moord en brand schreeuwen over het feit dat hun fiscale gunstregimes bijgestuurd of afgeschaft zullen worden. Dit doet politici, die aan hun achterban moeten denken, in een pijnlijke kramp schieten. En akkoord de media moet kritisch zijn voor het beleid, maar de media heeft ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als eenzijdig wordt bericht dat we in tegenstelling tot de Fransen langer zullen moeten werken, dat werkloosheidsuitkeringen onder druk staan, dat de fiscale hervorming een zware impact zal hebben op de huurinkomsten, dat het fiscaal systeem van aandelenopties in het buitenland veel gunstiger is etc, dan heeft dit een impact op het debat, punt aan de lijn. En deze issues niet kaderen in een groter geheel is niet correct. Maar ook de talrijke lobbygroepen hebben hier een even grote verantwoordelijkheid. Wanneer zij politici voor hun kar proberen te spannen en fiscale incentives en overheidssubsidies vragen, zonder rekening te houden met het bredere maatschappelijke verhaal, dan is dit evenzeer problematisch te noemen.
En wat is dat dan, dat bredere maatschappelijke verhaal? Wel dat is het maatschappijmodel dat wij kiezen. Momenteel is dat de verzorgingsstaat, en dat model staat niet ter discussie. Een dergelijk model is budgettair veeleisend en vraagt evenwichten in de financiering en de uitgaven, en dat wordt al te vaak uit het oog verloren. Sommigen gaan er zo maar van uit dat het logisch is zij minder moeten bijdragen aan de verzorgingsstaat en/of meer moeten ontvangen. Dat is een probleem, zeker als dit discours mee door de media wordt ondersteund. Want let’s face it, we kunnen het effectief zoals in heel wat andere landen met minder belastingdruk en minder overheidsuitgaven doen, maar dan moeten we ook de consequenties daarvan dragen. Zijn we dan ook bereid pakweg onze studenten zoals in de USA of de UK 20.000€ collegegeld te laten betalen om te studeren, minder sociale rechten te accepteren en minder overheidssubsidies te krijgen? Niemand staat hiervoor te springen.
Dus als we effectief onze verzorgingsstaat naar de toekomst toe willen vrijwaren, dan hebben we geen andere keus en moet er hervormd worden. En echt hervormen wordt pas mogelijk als we in staat zijn om onszelf in vraag te stellen, in plaats van uitsluitend inspanningen van anderen te verwachten. Is het niet logisch dat we accepteren dat we langer moeten werken, dat we meer remgeld moeten betalen, dat we minder (fiscale) subsidies krijgen, dat huurinkomsten en meerwaarden op aandelen belast worden etc? Dat zijn de vragen die we ons moeten stellen.
En terzelfdertijd mag er best ook wat meer fiscale dankbaarheid zijn. Iedereen van links tot rechts moet zich toch ook eens de vraag stellen wat een ander maatschappijmodel voor hem of voor haar zou hebben betekend. Ikzelf (en velen met mij) zou niet hebben kunnen studeren. En heel wat bedrijven bijvoorbeeld zouden zonder coronasteun ook over de kop zijn gegaan. Dit is allemaal niet zo vanzelfsprekend en het gevolg van onze verzorgingsstaat. Dit besef mag stilaan ook wel eens binnensijpelen in het debat en aan bod komen in de media.
Staatsmanschap begint immers bij onszelf.
