De federale regering heeft een tweede actieplan klaar om vanaf 2024 jaarlijks een miljard extra opbrengsten te halen uit fraudebestrijding. Bij complexe aangiftes zal de fiscus tien jaar terug in de tijd kunnen gaan voor onderzoeken en aanslagen.
Vivaldi begon met grote ambities voor fraudebestrijding. Absurd groot volgens de oppositie en experten. Alleen met heel forse investeringen zou de doelstelling van 1 miljard extra kunnen worden behaald, klonk het. Anders zou de intentie niet meer zijn dan een niet te controleren budgettaire stoplap.
Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) kondigde aan dat hij bij elke begrotingsronde met een nieuw actieplan tegen fiscale en sociale fraude zou komen, opgesteld samen met de ministers die bevoegd zijn voor sociale zaken en met een college van topambtenaren. Hij blijft op schema.
Elektronische betalingen overal mogelijk maken, hardleerse wanbetalers onderweg tegenhouden, gemengde teams van de politie en de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) opzetten, de witte kassa’s moderniseren: het waren enkele acties uit het eerste plan dat vorig jaar in gang werd gezet.
Het tweede plan, dat 23 acties telt, focust veel meer op internationale thema’s, zoals gegevensuitwisseling, een rapportageverplichting voor nieuwe fraudegevoelige activiteiten zoals e-commerce, handel op digitale platformen en cryptomunten en het verbeteren van de controle. Het gaat vaak om omzettingen van Europese of OESO-richtlijnen. Op mondiaal niveau vond de voorbije jaren een revolutie plaats in gegevensuitwisseling en transparantie. Maar het oogt wel als een stevig pakket.
De essentie
- De federale ministerraad heeft het tweede actieplan tegen fiscale en sociale fraude van minister Vincent Van Peteghem (CD&V) goedgekeurd.
- Er komen onder andere dwangsommen voor bedrijven die een inval van de inspectie dwarsbomen.
- De fiscus krijgt ook een ruimere onderzoeks- en aanslagtermijn van tien jaar voor complexe dossiers.
- Het definiëren daarvan belooft een heikele klus te worden.
UBO-register
Een belangrijke en verwachte aankondiging is dat de fiscus datamining mag toepassen op het veelbesproken UBO-register. In die publiek raadpleegbare databank moeten alle bedrijven en vzw’s aangeven wie er de touwtjes in handen heeft. Als de overheid de gegevens in bulk kan kruisen met andere databanken, kan ze naar verwachting gerichter optreden tegen figuren die het ene spookbedrijf na het andere oprichten en dat laten failliet gaan. Ook de houders van Belgische onroerende goederen die hier niet gedomicilieerd zijn, worden in het UBO-register opgenomen.
Frauduleuze onderaannemers
In dezelfde sfeer worden juridische en operationele maatregelen genomen tegen sterfhuisconstructies of frauduleuze ketens van onderaannemers. In arbeidsintensieve sectoren zoals de schoonmaak-, pakjes- of transportsector wordt wel vaker gewerkt met wisselende onderaannemers die hun fiscale en sociale verplichtingen niet nakomen. Die laten bedrijfjes aan de lopende band failliet gaan, waarbij alleen de schulden overblijven. Als onderaannemers belastingen en sociale bijdragen ontduiken met medeweten van de eindklant of hoofdaannemer, zullen die ook aansprakelijk gesteld worden, luidt het in het actieplan.
Meer inzage in geld van buitenlanders
Nog een gevoelige maatregel – vooral internationaal – is dat de federale regering het toepassingsgebied van de Common Reporting Standard wil uitbreiden. De CRS regelt de uitwisseling van gegevens van niet-inwoners tussen landen. Voor elke buitenlander die in België woont, moeten banken nu aan de fiscale administratie laten weten hoeveel hij op zijn rekening heeft. De fiscale administratie kan die info alleen doorgeven aan het partnerland, ze kan er zelf geen controle op doen. Volgens de regering riskeert België zo buitenlandse fraudeurs te beschermen. Daarom wordt nu beslist dat de CRS-gegevens in de toekomst kunnen gebruikt worden in fraudeonderzoeken.
Ruimere termijnen
De regering wil ook de termijnen verruimen voor het onderzoek van de belastingaangifte en de belastingaanslag. Voor particulieren en kleine bedrijven verandert weinig. De termijn blijft drie jaar, tenzij sprake is van een laattijdige aangifte. Dan zal de fiscus vier jaar in de tijd kunnen teruggaan voor de controle en aanslag. De formulering in het actieplan doet vermoeden dat er stevig over gebikkeld is in de regering. Van Peteghem wou de termijn eerst optrekken naar vijf jaar, maar de liberalen vonden dat te ruim. Onder ‘laattijdige aangifte’ wordt verstaan dat ze niet werd toegestaan door de administratie.
De belangrijkste wijziging zit bij de bijzondere onderzoeks- en aanslagtermijn. Grensoverschrijdende dossiers zijn vaak zo complex dat de fiscus ze niet doorgrond krijgt in zeven jaar, wat nu de termijn is voor aangiftes waarbij een vermoeden van fraude is. Vanwege de Kaaimantaks trok voormalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) die termijn al op naar tien jaar, maar alleen voor eigenaars van juridische constructies in belastingparadijzen.
Volgens docent en fiscaal advocaat Denis-Emmanuel Philippe van Bloom wordt die bijzondere termijn van tien jaar zelden toegepast. ‘Het toepassingsgebied is nu vrij beperkt. Het gaat alleen om juridische constructies, niet om agressieve fiscale constructies. Bovendien zijn de constructies uitgesloten als ze zich bevinden in een land met een lage belasting, waarmee België een dubbelbelastingverdrag heeft. En de administratie moet een voorafgaande kennisgeving met aanwijzingen van fraude naar de belastingplichtige sturen voor de termijn van tien jaar kan worden gehanteerd.’
Vivaldi wil het toepassingsgebied uitbreiden. Zijn er vermoedens van fraude, dan komt een aangifte in aanmerking voor de bijzondere onderzoekstermijn. Hetzelfde geldt voor ‘complexe aangiftes’. Dat is een nieuw fiscaal begrip dat nog moet worden gedefinieerd, maar de regering verwijst zelf naar grensoverschrijdende dossiers met transfer pricing, internationale transacties en juridische constructies. Grensarbeid komt niet in aanmerking. Philippe wacht de wetteksten af om te reageren, ‘maar ik kan al zeggen dat het een heikele klus wordt om tot een juridisch sluitende definitie te komen en dat fiscaal advocaten bijzonder veel werk zullen hebben’.
Het actieplan gaat de komende maanden in. Hoeveel het zal opbrengen, zullen we nooit weten. Wanneer achterpoortjes dichtgaan en dat extra inkomsten voor de staat genereert, dan komen die in de algemene ontvangsten terecht en vallen ze niet te traceren.
Journalist Dieter Dujardin
