Een 30-tal samenwerkingsverbanden van haveneigenaren, bedrijven en lokale overheden hebben zich kandidaat gesteld om uit te groeien tot één van de 10 vrijhavens die de Britse regering van premier Boris Johnson wil oprichten.
Door de fiscaal vriendelijke vrijhavens op te richten hoopt de regering nieuwe assemblagefabrieken en bedrijven aan te trekken, en zo dus werkgelegenheid te scheppen, met name in het economisch achtergestelde noorden.
Fiscale speeltuin
Maar dergelijke vrijhavens zijn niet onomstreden. “Ze zijn in zekere zin een fiscale speeltuin, waar de regels net iets anders zijn dan doorgaans het geval is”, legt professor fiscaal recht aan de VUB Michel Maus uit in “Nieuwe feiten” op Radio 1.
Normaal gezien moeten er op binnenkomende goederen invoerrechten worden betaald, maar in vrijhavens worden goederen niét onderworpen aan invoerrechten, en ook niet aan de gebruikelijke douanecontrole.
“Dergelijke vrijhavens vind je dus vaak in zee- en luchthavens, waar de goederen aankomen en ze dus onder een soort beschermd statuut vallen. Een bescherming die blijft bestaan zolang ze in die zone blijven. Juridisch gezien zijn de goederen “in transit”, maar in de praktijk blijkt dat vrijhavens zeker de laatste jaren juist zijn geëvolueerd tot een soort van opslagplaatsen voor zaken van waarde, zoals kunst, edelstenen of antiek.”
Materie die tot op heden onder de radar blijft
“Daar hangt dan natuurlijk een dubieus fiscaal verhaal aan vast”, zegt Maus, doelend op witwaspraktijken en belastingontduiking. “Het is een materie die tot op heden onder de radar blijft. Bankrekeningen zijn zeer transparant geworden, maar we zien een afleiding van bankrekeningen naar vrijhavens voor mensen die duistere bedoelingen hebben.”
Vrijhavens in de EU
Net daarom heeft de Europese Unie beslist dat de lidstaten vanaf dit jaar extra maatregelen moeten nemen om verdachte activiteiten in hun vrijhavens op te sporen en te melden.
Want terwijl het Verenigd Koninkrijk op dit moment slechts één vrijhaven heeft (Isle of Man), zijn er in de EU meer dan 80. Vooral in de nieuwere lidstaten in Oost-Europa. Er zijn maar vijf EU-lidstaten die géén vrijhaven hebben, waaronder België.
“De economische regelgeving van de EU staat dat toe, al komt daar wel wat beweging in”, duidt Michel Maus. “Twee jaar geleden heeft het Europees Parlement nog een lijvig rapport gepubliceerd over de wanpraktijken die verbonden zijn met vrijhavens, zoals witwasproblemen en fiscale fraude.”
Terwijl de EU de vrijhavens wil afbouwen, wil het VK ze juist stimuleren. “Dat wordt de boksmatch die we de komende jaren gaan zien opduiken”, zegt Maus. “De brexit is een feit, maar het handelsakkoord bevat een aantal hiaten waardoor dergelijke concurrentieslagen tussen het VK en de EU de revue zullen passeren.”
