Billijk, transparant en eenvoudig. Aan die voorwaarden zou ons belastingsysteem moeten voldoen. In werkelijkheid is het ondoorzichtig en complex, waardoor het onrechtvaardig aanvoelt.
Een jaar zonder regering heeft soms ook zijn voordelen. Dankzij de politieke stilstand is er dit jaar bijna niets veranderd aan de belastingaangifte. Ze blijft een ongelofelijk kluwen, maar het kluwen is gelukkig niet groter geworden. Zonder bouwheer zijn de werken aan de fiscale koterijen stilgevallen.
De enige opvallende nieuwigheid is de belastingaftrek van de premie voor een rechtsbijstandsverzekering. Nog een restant van de regering-Michel. Die maatregel is typisch. De politieke klasse is al decennia in de verleiding om via belastingverminderingen het gedrag van de burgers te sturen. Daarnaast dienen ze als ventiel voor de hoge belastingdruk. Een ventiel waar alle mogelijke lobbygroepen gretig aan draaien.
Hoewel sommige koterijen intussen een onbewoonbare bouwval zijn geworden, worden ze om een onverklaarbare
reden niet afgebroken. De zogenaamde ‘butlerkorting’ (DS 8 februari) is hiervoor exemplarisch. Wie een butler, chauffeur, kok, tuinier of verplegend personeel in dienst neemt voor privégebruik, geniet een fiscaal voordeel van 2.352 euro op het loon dat hij/zij uitbetaalt. Amper 187 belastingplichtigen maken hiervan gebruik. Toch zal ook u code 1389 op uw belastingaangifte zien staan.
De enige opvallende nieuwigheid is de belastingaftrek van de premie voor een rechtsbijstandsverzekering
Zo staan er tal van nauwelijks gebruikte codes in de belastingaangifte, leert een recent rapport van de Hoge Raad van Financiën (HRF). Intussen worden in 82 procent van de belastingaangiftes slechts twintig van de meer dan achthonderd codes ingevuld.
Naast de talloze belastingverminderingen genieten heel wat beroepsgroepen een uitzonderingsregime, op hun maat, om de hoge belastingdruk te milderen. Denk maar aan het gunstregime voor de diamantsector en de sporters. En wie uit de boot valt voor een van die uitzonderingsregimes, kan terugvallen op een van de vele fiscaalvriendelijke vermommingen voor het loon. De salariswagen blijft daarbij het belangrijkste masker, maar het loon neemt ook meer en meer de vorm aan van laptops, iPads, fietsen, verzekeringen en zelfs extra vakantiedagen. Zo ontvangen intussen al een miljoen Belgen voor een waarde van 3 miljard euro aan gemaskeerd loon.
De fiscus doet zijn best om de belastingplichtige te behoeden voor dat kluwen door zoveel als mogelijk een op voorhand ingevulde aangifte aan te bieden. Maar dat is niet meer dan het verhullen van de onmacht om het hele systeem grondig te vereenvoudigen. Bovendien twijfelen volgens de HRF heel wat belastingplichtigen aan de juistheid van de vooraf ingevulde gegevens: betaal ik niet te veel? De complexiteit werkt die onzekerheid in de hand.
De oplossing lijkt nochtans eenvoudig. Schrap al die uitzonderingen en verlaag de belastingtarieven. Maar zo simpel is het niet. Tien experts van de Hoge Raad van Financiën bogen zich meer dan twee jaar over een grondige hervorming. Resultaat: een rapport van 370 bladzijden met talloze berekeningen, maar zonder conclusie. Het rapport eindigt zelfs met een ruzie tussen de experts over hoe de personenbelasting van de toekomst er moet uitzien. De gedachte dat bij het schrappen van al die belastingverminderingen niet iedereen exact evenveel als nu op de rekening krijgt, is voor sommige experts ondraaglijk. ‘Als iedereen zich vastklampt aan zijn fiscaal voordeeltje, verandert er nooit iets’, reageerde de Gentse professor Mark Delanote, een van de tien experts, ontgoocheld in deze krant.
De grote big bang van ons belastingsysteem is dus niet voor morgen. Als de experts al ruziën, hoe kunnen we dan verwachten dat politici het eens geraken over en de moed vinden voor een grondige hervorming? Soms is die moed er wel. De Vlaamse regering verraste eind vorig jaar met de afschaffing
van de woonbonus. Maar omdat de afschaffing alleen geldt voor nieuwe leningen, duurt het nog een generatie voor die codes uit uw aangifteformulier verdwijnen.
