Alternatieve beleggingsfondsen zijn hot. Na de SIF’s maken nu ook de FIAR’s het mooie weer in Luxemburg, het epicentrum van de Europese fondsenmarkt. Vorig jaar verdubbelde het aantal FIAR’s tot bijna 600.
Op 23 juli 2016 creëerde een Luxemburgse wet een nieuw type beleggingsfonds: Fonds d’Investissement Alternatif Réservé (FIAR), of Reserved Alternative Investment Fund (RAIF) in het Engels. De nieuwe wet veroorzaakte een aardverschuiving in de sector van alternatieve fondsen, en dat heeft alles te maken met de specifieke kenmerken van een FIAR.
Om de FIAR’s te situeren in het fondsenlandschap moeten we een onderscheid maken tussen traditionele en alternatieve beleggingsfondsen. De traditionele zijn de ‘instellingen voor collectieve belegging in effecten’ (ICBE). Die fondsen, ook bekend onder de naam UCITS, moeten voldoen aan de gelijknamige Europese richtlijn en zijn toegankelijk voor het brede publiek. Ze vallen onder de strengste regelgeving en mogen alleen beleggen in verhandelbare effecten.
Tot een tweede categorie behoren de alternatieve instellingen voor collectieve belegging (AICB). Die fondsen beleggen, zoals de naam aangeeft, niet in traditionele activa zoals beursgenoteerde aandelen of obligaties, maar in alternatieve activa zoals private equity, vastgoed en risicokapitaal. De fondsen zijn alleen toegankelijk voor ervaren beleggers die de beleggingsstrategieën en de bijhorende risico’s goed kunnen inschatten.
De alternatieve fondsen in Luxemburg kunnen verschillende vormen aannemen, allemaal bekend onder acroniemen: Part II UCI, SIF, SICAR, en sinds 2016 dus FIAR (zie ook de volgende pagina). ‘Het revolutionaire aan een FIAR is dat zo’n fonds niet onderworpen is aan het toezicht van de Luxemburgse waakhond CSSF’, zegt Denis-Emmanuel Philippe, advocaat bij Bloom.
In tegenstelling tot de andere alternatieve fondsen is voor de oprichting van een FIAR dus geen voorafgaande toestemming van de CSSF nodig. ‘Dat biedt het voordeel dat zo’n fonds veel sneller op de markt kan worden gebracht’, vervolgt Philippe.
Er is wel sprake van indirect toezicht. ‘Het fonds moet een erkend beheerder aanstellen, die moet waken over de naleving van bepaalde regels, zoals de benoeming van een revisor en het verstrekken van informatie aan beleggers.’
Het FIAR biedt nog andere voordelen. ‘Zo kan een FIAR de vorm aannemen van een beleggingsvennootschap met een variabel kapitaal (sicav) en kan het worden opgericht met meerdere compartimenten (types fondsen, red.)’, zegt Philippe. Wettelijk moeten FIAR’s minstens 1,25 miljoen euro vertegenwoordigen, maar in de praktijk worden zulke alternatieve fondsen gebruikt voor vermogens vanaf 20 miljoen en meer.
Ten slotte geniet de structuur een gunstig belastingregime in het thuisland: het FIAR ontsnapt aan belastingen op zijn inkomsten en er is geen roerende voorheffing op uitgekeerde inkomsten van het FIAR.
POPULAIR
Die aantrekkelijke kenmerken vertalen zich in de cijfers. In iets meer dan twee jaar zijn al 600 FIAR’s opgericht, een respectabel aantal. Ter vergelijking: van de Specialised Investment Funds (SIF), die sinds 2007 bestaan, zijn er ongeveer 1.100 geregistreerd. De SIF’s zijn, mede door de komst van de FIAR’s, wel op de terugweg: in 2015 waren er nog 1.602.
Wie achter de FIAR’s schuilt? Alleen ervaren en goed geïnformeerde beleggers kunnen ze kopen. ‘Onder ervaren beleggers vallen institutionele en professionele beleggers, maar ook vermogende particulieren. Die laatsten moeten kunnen aantonen dat ze voldoende ervaring hebben met alternatieve beleggingen. Belgische particulieren moeten minimaal 125.000 euro in het FIAR investeren, als het in België openbaar wordt aangeboden. Als het om een private placement gaat, bedraagt de minimuminleg 250.000 euro’, zegt Koen Deferm, senior private banker bij Banque de Luxembourg.
Volgens hem gebruiken in België vooral professionele beleggers, ultrarijke families en family offices – investeringsvehikels van vermogende families – FIAR’s. ‘Ze kiezen vaak voor de structuur voor het structureren en beheren van alternatieve activa zoals vastgoed en private equity. In specifieke gevallen kan een FIAR ook dienen voor het beheren en structureren van een familiaal vermogen’, zegt Deferm.
BNP Paribas Asset Management richt zich met het FIAR vooral tot zijn internationale cliënten, onder meer in België. ‘Het gaat om een fractie van het belegd vermogen dat we onder beheer hebben’, luidt het. Rivertree Investment Funds, in België bekend van het fondsenaanbod bij Puilaetco Dewaay, heeft zelf geen FIAR in het aanbod. ‘Onze beheermaatschappij in Luxemburg heeft wel een aantal FIAR’s lopen voor externe fondsenhuizen, maar die worden niet door ons gecommercialiseerd’, zegt Kristel Cools, hoofd vermogensbeheer bij Rivertree.
BELGISCHE FISCALITEIT
Belgische beleggers die in een FIAR investeren, moeten wel rekening houden met de Belgische fiscaliteit. ‘Als het om natuurlijke personen gaat, dan geldt een roerende voorheffing van 30 procent op de ontvangen dividenden. De meerwaarden zijn in principe vrijgesteld, tenzij de belegger kapitalisatiedeelbewijzen in het FIAR aanhoudt (wat betekent dat hij geen coupon krijgt, red.) en dat fonds meer dan 10 procent in rentedragende producten belegt. In dat geval is de Reynders-taks van toepassing’, zegt Philippe.
Nieuw sinds eind vorig jaar is de mogelijke toepassing van de Kaaimantaks. ‘Als Belgische natuurlijke personen investeren in een FIAR waarvan de aandelen door één familie worden aangehouden (een FIAR dédié, red.), kunnen ze mogelijk onderworpen worden aan de Kaaimantaks. Dat betekent dat ze in de personenbelasting belast kunnen worden op de inkomsten (zoals dividenden en intresten) van het FIAR’, zegt Philippe.
Soms wordt een FIAR ook door vennootschappen gebruikt. ‘Belgische vennootschappen die aandeelhouder van een FIAR zijn, worden in principe volledig belast in de vennootschapsbelasting (tegen 29,58%), zowel op de dividenden die het FIAR uitkeert als op de meerwaarden die ze realiseren bij de verkoop van hun aandelen. Een FIAR voldoet niet aan de zogenaamde taxatievoorwaarde van het stelsel van de DBI-aftrek (een belastingvrijstelling voor dividenden en meerwaarden, red.), omdat het fonds in principe volledig is vrijgesteld van vennootschapsbelasting in Luxemburg.’
Maar er is een uitzondering. ‘Als het FIAR opteert voor het SICAR- regime – wat mogelijk is als het uitsluitend in private equity investeert – en als het fonds gekwalificeerd wordt als een DBI-beleggingsvennootschap, dan kunnen de dividenden of meerwaarden op aandelen bij wijze van uitzondering worden vrijgesteld van belasting in België’, vervolgt Philippe.
SPREIDING
De spreidingsregels van FIAR’s zijn minder streng dan die van klassieke beleggingsfondsen. ‘De regels lopen gelijk met die van de SIF’s, wat betekent dat ze niet meer dan 30 procent van het fonds in één effect mogen beleggen’, zegt Denis-Emmanuel Philippe. Al is op dat principe een uitzondering mogelijk. Als het fonds gestructureerd is als een SICAR en enkel belegt in private equity, zijn de spreidingsregels niet verplicht.
Omdat het niet over een publiek fonds gaat, heeft het FIAR geen prospectusplicht. Wel is een ‘offering document’ noodzakelijk. Dat bevat alle informatie die nodig is om als belegger een investeringsbeslissing te kunnen nemen. Elk jaar moet het FIAR ook een jaarverslag opstellen.
UCITS
Europese richtlijn die strikte regels oplegt aan publieke beleggingsfondsen. Het gros van de fondsen die banken aanbieden aan particuliere beleggers zijn onderworpen aan de UCITS-richtlijn.
ICBE
Instellingen voor collectieve belegging die voldoen aan de Europese UCITS-richtlijn. Het gaat dus over fondsen met een Europees paspoort die in verschillende Europese landen kunnen worden aangeboden.
AICB
Alternatieve instellingen voor collectieve belegging. De verzamelnaam voor verschillende alternatieve fondsen die beleggen in bijvoorbeeld private equity, vastgoed en risicokapitaal.
PART II UCI’S
Luxemburgse fondsen die slechts voldoen aan een gedeelte van de UCITS-regelgeving en dus niet toegankelijk zijn voor het brede publiek. Ze vallen onder de alternatieve fondsen.
SIF
Specialised Investment Funds zijn alternatieve fondsen die in eender welk type van activa kunnen beleggen (roerende en onroerende waarden, risicokapitaal…). Ze kunnen tot 30 procent van het fonds in één instrument beleggen. De SICAV-SIF sluit nauw aan bij de Belgische
institutionele bevek.
SICAR
Een Luxemburgs alternatief beleggingsvehikel dat belegt in aandelen en schuldvorderingen van niet-genoteerde vennootschappen (private equity). De fondsen hoeven niet te spreiden. De Luxemburgse SICAR sluit nauw aan bij de Belgische private privak.
