Effectentaks 2.0 in zeven vragen
1.
De nieuwe belasting viseert effectenrekeningen met een waarde van meer dan 1 miljoen euro. Ze is van toepassing op Belgen die effectenrekeningen hebben in België of in het buitenland en op effectenrekeningen die buitenlanders aanhouden in België.
Niet alleen rekeningen van natuurlijke personen worden belast, ook rekeningen van rechtspersonen en oprichters van juridische constructies, zoals stichtingen en fonds dédiés (gepersonaliseerd tak23-product). Daardoor moeten ook niet-financiële ondernemingen, regionale en lokale overheden, universiteiten en vakbonden de taks betalen.
De vernietigde effectentaks viseerde alleen natuurlijke personen. De uitbreiding van de doelgroep heeft onder meer als doel een bijdrage te vragen van grote vermogens die worden ondergebracht in rechtspersonen of juridische constructies.
2.
‘Alle financiële instrumenten op de effectenrekening zijn belastbaar’, zegt de memorie van toelichting bij het voorontwerp van wet. ‘Dat wil zeggen dat niet alleen aandelen, obligaties en dergelijke in aanmerking komen, maar ook afgeleide producten zoals turbo’s, speeders en trackers.’ Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zegt in een persbericht over de taks dat ook het ‘geldsaldo’ (cash) op de rekening wordt meegeteld.
Aandelen op naam zijn vrijgesteld. De regering wil zo kleine ondernemers beschermen die de aandelen in het familiebedrijf meestal in de vorm van aandelen op naam aanhouden. Daardoor ontsnappen ook aandelen van coöperatieve vennootschappen, zoals Cera, aan de heffing. Pensioenspaarproducten zijn volgens onze informatie eveneens vrijgesteld van de taks.
Houders van een tak23-product (beleggingsverzekering) worden niet rechtstreeks maar wel onrechtstreeks getroffen. ‘De verzekeringswereld is in beroering. Verzekeringsproducten waren onder de vorige taks vrijgesteld’, signaleert Denis–Emmanuel Philippe, fiscaal advocaat van het kantoor Bloom Law.
Hij merkt op dat de effecten van een tak23-product niet op de effectenrekening van de particuliere belegger staan maar op de rekening van de verzekeraar. ‘Omdat verzekeraars vaak middelen van verschillende klanten bundelen, zal hun rekening een waarde hebben van meer dan 1 miljoen euro en belastbaar zijn. De verzekeraar zal de taks wellicht doorrekenen aan de klanten. Effectenportefeuilles aangehouden door verzekeraars in het kader van tak21-producten (spaarverzekeringen) kunnen volgens mij ook geviseerd worden.’
3.
De taks bedraagt 0,15 procent op effectenrekeningen
van meer dan 1 miljoen euro. Of een rekening één, vijf of tien titularissen heeft, speelt geen rol. Of de titularissen volle eigenaar, naakte eigenaar of vruchtgebruiker zijn is evenmin relevant. Het enige wat telt is de waarde van de rekening.
Als de waarde hoger is dan 1 miljoen wordt de belasting geheven op het volledige bedrag, dus niet alleen op de schijf boven 1 miljoen. De belastbare waarde is de gemiddelde waarde van de rekening op 31 december, 31 maart, 30 juni en 30 september.
De wet bevat een clausule om te voorkomen dat de taks de waarde van een effectenrekening onder 1 miljoen doet dalen. Zonder die clausule zou een belegger met een effectenrekening van 1.000.001 euro 1.500 euro taks betalen. Daardoor daalt de waarde van zijn rekening naar 998.501 euro en is hij minder rijk dan iemand met een rekening van precies 1 miljoen euro. Die belegger moet slechts 10 procent taks betalen op het verschil tussen 1.000.001 en 1.000.000 euro, ofwel 0,1 euro.
4.
De Belgische financiële instellingen zullen de effectentaks inhouden en doorstorten. Belastingplichtigen met een buitenlandse rekening of buitenlandse verzekering van meer dan 1 miljoen zullen een aangifte moeten doen en zelf de taks betalen, tenzij hun bank of verzekeraar het nodige doet.
5.
De taks moet 428 miljoen euro per jaar opbrengen. De federale regering zal de opbrengst gebruiken om de gezondheidszorg te ondersteunen. Philippe zegt dat de taks 600 tot 700 miljoen kan opbrengen. De vernietigde taks bracht zowat250 miljoen per jaar op.
6.
Dat is moeilijker dan bij de vernietigde effectentaks. Van Peteghem verwijst naar de antimisbruikbepaling. ‘Ontwijkingsmogelijkheden zijn niet mogelijk door bijvoorbeeld effectenrekeningen op te splitsen, effecten op een rekening om te zetten in effecten op naam, effectenrekeningen onder te brengen in buitenlandse rechtspersonen of effectenrekeningen te herverpakken in producten op naam. In die gevallen zal sprake zijn van een weerlegbaar vermoeden van belastingontwijking waarbij de belastingschuldige het bewijs kan leveren.’
De algemene antimisbruikbepaling zal terugwerken tot 30 oktober. Dat is de dag waarop het voorstel van effectentaks voor het eerst uitgebreid is besproken in de pers.
De antimisbruikbepaling heeft tot gevolg dat wie op 29 oktober twee effectenrekeningen bezat van bijvoorbeeld elk 750.000 euro geen effectentaks betaalt. Elke rekening heeft een waarde van minder dan 1 miljoen. Wie sinds 30 oktober één effectenrekening van 1,5 miljoen euro splitste in twee rekeningen van 750.000 euro betaalt wel de taks, tenzij hij kan aantonen dat de splitsing niet als doel had de taks te vermijden.
De nieuwe taks kan tot gevolg hebben dat ouders sneller een deel van hun vermogen schenken aan kinderen om de waarde van hun rekening onder 1 miljoen te doen dalen. ‘Dat kan de antimisbruikbepaling buitenspel zetten’, zegt Philippe. Hij zegt dat het uit onverdeeldheid treden een andere piste kan zijn. Stel dat twee broers een gemeenschappelijke effectenrekening hebben van 1,8 miljoen. Een splitsing, bijvoorbeeld omdat ze het niet meer eens zijn over het beheer van de rekening, is volgens Philippe geen fiscaal misbruik.
7.
Dat is verre van zeker, zeggen specialisten. Ze merken op dat de kwaliteit van de wettekst nu beter is dan de vorige keer.
Veel juristen hebben bedenkingen bij de drempel van 1 miljoen euro. ‘De drempel van 1 miljoen is de achilleshiel van de effectentaks 2.0’, zegt Philippe. Drie juristen van het kantoor-Tiberghien noemen in een nota de grens van 1 miljoen ‘mogelijk willekeurig’. Volgens het voorstel van de regering moet iemand met twee effectenrekeningen van elk 750.000 euro geen taks betalen, hoewel hij even rijk is als iemand met één effectenrekening van 1,5 miljoen euro.
De regering motiveert de grens van 1 miljoen op een merkwaardige manier. Ze merkt op dat voor effectenrekeningen tot 1 miljoen veel alternatieve beleggingen bestaan die het mogelijk maken de taks te omzeilen. De memorie van toelichting verwijst naar vastgoed en cash. ‘Voor grotere tegoeden op effectenrekeningen zijn dergelijke alternatieven veel minder evident en geldt TINA (there is no alternative).’
De regering heeft de Raad van State een advies gevraagd. Dat advies was bij het drukken van dit artikel nog niet beschikbaar.
Journalist Wouter Vervenne
