Zal de nieuwe effectentaks wel de toets van het Grondwettelijk Hof doorstaan? ‘Ik zou mijn geld niet willen inzetten op een nieuwe vernietiging’, zegt fiscaal advocaat Anton van Zantbeek.
De federale overheid probeert voor de tweede keer een belasting op grote effectenrekeningen in te voeren. Het Grondwettelijk Hof vernietigde in oktober 2019 de vorige taks en zei dat het daarvoor drie redenen had. Sommige financiële producten op een effectenrekening waren belastbaar en andere niet, de wet maakte een onderscheid tussen effecten op een rekening en effecten op naam, en de taks kon worden omzeild door het aantal titularissen van een effectenrekening te verhogen.
Het voorontwerp van wet van de nieuwe taks bepaalt dat alle financiële instrumenten op een effectenrekening belastbaar zijn. Bovendien maakt een antimisbruikbepaling het onmogelijk de taks te omzeilen door het aantal titularissen van de rekening te verhogen.
Effecten op naam blijven vrijgesteld, maar dat is niet noodzakelijk een probleem. ‘De grootste stommiteit van de oude taks bestond erin de taks als ‘eerlijk’ of ‘rechtvaardig’ te bestempelen’, zegt Mark Delanote, professor fiscaal recht aan de Universiteit Gent. ‘Ik heb na de vernietiging gesuggereerd dat de juridisch logische oplossing erin bestaat de effectenrekeningen als ‘object’ te taxeren. De effectenrekening staat dus centraal, niet de persoon die al dan niet een groot vermogen heeft. Die filosofie is duidelijk doorgesijpeld in de nieuwe taks.’
Lessen trekken
Ook Anton van Zantbeek, fiscaal advocaat bij het kantoor Rivus, signaleert dat de regering lessen heeft getrokken uit de vernietiging van de eerste taks. ‘Dit is een verdienstelijke poging. Ik betwijfel of er voldoende redenen zijn om de nieuwe taks te vernietigen. Ik zou er mijn geld niet op inzetten.’ Van Zantbeek was de eerste die een juridische procedure lanceerde om de vernietiging van de vorige effectentaks te eisen.
Toch doet ook de nieuwe taks vragen rijzen. ‘De drempel van 1 miljoen euro is de achilleshiel van de effectentaks 2.0’, zegt Denis-Emanuel Philippe, fiscaal advocaat bij het kantoor Bloom Law. Drie juristen van het kantoor-Tiberghien noemen in een nota de grens van 1 miljoen ‘mogelijk willekeurig’. Volgens het voorstel van de regering moet iemand met twee effectenrekeningen van elk 750.000 euro geen taks betalen, hoewel hij even rijk is als iemand met één effectenrekening van 1,5 miljoen euro.
De regering motiveert de grens van 1 miljoen op een merkwaardige manier. Ze merkt op dat er voor effectenrekeningen tot 1 miljoen veel alternatieve beleggingen zijn die het mogelijk maken de taks te omzeilen. De memorie van toelichting verwijst naar vastgoed en cash. ‘Voor grotere tegoeden op effectenrekeningen zijn dergelijke alternatieven veel minder evident en geldt TINA (there is no alternative).’
Draagkracht
Hoewel de regering probeert te vermijden de nieuwe belasting te verkopen als een rijkentaks trekt ze die logica niet helemaal door. ‘De taks wordt de zichtbare bijdrage van de personen met de grootste draagkracht’, staat in de memorie van toelichting.
De juristen van Tiberghien merken op dat het Grondwettelijk Hof sommige grieven over de vorige taks niet heeft onderzocht. Ze verwijzen naar het grondwettelijke gewaarborgd gelijkheidsbeginsel en het Europees recht. Ook Van Zantbeek stelt zich vragen. ‘Waarom viseert de taks alleen effectenrekeningen? Waarom geen andere bankrekeningen?’
De regering heeft de Raad van State een advies gevraagd. Dat advies wordt uiterlijk begin december verwacht. Als het kritisch is, wordt de taks wellicht aangepast.
Dieter Dujardin & Wouter Vervenne, Journalist
