Voor de vierde keer in minder dan tien jaar probeert de federale regering een extra belasting te heffen op vermogende Belgen. Welk soort taks ligt op tafel?
De regeringen hebben de jongste jaren herhaaldelijk geprobeerd een extra bijdrage te vragen van rijke landgenoten. Maar die pogingen waren geen succes. De rijkentaks van de regering-Di Rupo werd afgeschaft, de regering-Michel schrapte de speculatietaks en haar taks op effectenrekeningen werd vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Of de huidige plannen eenzelfde lot beschoren zijn, is volgens experts niet zeker.
Wie moet de effectentaks betalen?
De nieuwe belasting viseert effectenrekeningen met een waarde van meer dan een miljoen euro. Ze is van toepassing op Belgen die effectenrekeningen hebben in België of in het buitenland, en op effectenrekeningen die buitenlanders aanhouden in België.
Niet alleen rekeningen van natuurlijke personen worden belast, ook rekeningen van rechtspersonen en oprichters van juridische constructies, zoals stichtingen en fonds dédiés (gepersonaliseerd tak23-product). Daardoor zullen ook ondernemingen, regionale en lokale overheden, universiteiten en vakbonden de taks moeten betalen.
Welke effecten zijn belastbaar?
‘Alle financiële instrumenten op de effectenrekening zijn belastbaar’, zegt de memorie van toelichting bij het voorontwerp van wet. ‘Dat wil zeggen dat niet enkel aandelen, obligaties en dergelijke in aanmerking komen, maar ook afgeleide producten zoals turbo’s, speeders en trackers.’ Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zegt in een persbericht over de taks dat ook het ‘geldsaldo’ (cash) op de rekening wordt meegeteld.
Aandelen op naam zijn vrijgesteld. De regering wil op die manier kleine ondernemers beschermen die de aandelen in het familiebedrijf meestal in de vorm van aandelen op naam aanhouden. Daardoor ontsnappen ook aandelen van coöperatieve vennootschappen, zoals Cera. Pensioenspaarproducten zijn volgens onze informatie ook vrijgesteld.
Houders van een tak23-product (beleggingsverzekering) worden niet rechtstreeks maar wel onrechtstreeks getroffen. ‘De verzekeringswereld is in beroering. Verzekeringsproducten waren onder de vorige taks immers vrijgesteld’, zegt Denis-Emmanuel Philippe, fiscaal advocaat van kantoor Bloom Law.
Hij merkt op dat effecten van een tak23-product niet op de effectenrekening van de particuliere belegger staan maar op de rekening van de verzekeraar. ‘Aangezien verzekeraars vaak middelen van meerdere klanten bundelen, zal hun rekening een waarde hebben van meer dan een miljoen euro en belastbaar zijn. De verzekeraar zal de taks wellicht doorrekenen aan de klanten. Effectenportefeuilles aangehouden door verzekeraars in het raam van tak21-producten (spaarverzekeringen) kunnen volgens mij ook geviseerd worden.’
Hoe hoog is de belasting?
De taks bedraagt 0,15 procent op effectenrekeningen van meer dan een miljoen euro. Of een rekening een of vijf titularissen heeft, speelt geen rol. Of de titularissen volle eigenaar, naakte eigenaar of vruchtgebruiker zijn, is evenmin relevant.
Als de waarde hoger is dan een miljoen wordt de belasting geheven op het volledige bedrag, dus niet alleen op de schijf boven het miljoen. De belastbare waarde is de gemiddelde waarde op 31 december, 31 maart, 30 juni en 30 september.
Een clausule moet voorkomen dat de taks de waarde van een effectenrekening onder een miljoen doet dalen. Zonder die clausule zou een belegger met een effectenrekening van 1.000.001 euro 1.500 euro taks betalen. Daardoor daalt de waarde van zijn rekening naar 998.501 euro. Die belegger moet slechts 10% taks betalen op het verschil tussen 1.000.001 en 1.000.000 euro, ofwel 0,1 euro.
Wie houdt de taks in en hoe?
De Belgische financiële instellingen zullen de effectentaks inhouden en doorstorten. Belastingplichtigen met een buitenlandse rekening of verzekering van meer dan een miljoen zullen een aangifte moeten doen en zelf de taks betalen, tenzij hun bank of verzekeraar dat doet.
Hoeveel moet de taks opbrengen?
De taks moet 428 miljoen euro per jaar opbrengen. De federale regering zal de opbrengst gebruiken om de ‘impact van de gezondheidscrisis op de financiering van de sociale zekerheid te milderen’. Philippe zegt dat de taks 600 tot 700 miljoen kan opbrengen. De vernietigde taks bracht zowat 250 miljoen per jaar op.
Is de taks omzeilbaar?
Dat is moeilijker dan bij de vernietigde taks. Van Peteghem verwijst naar de antimisbruikbepaling. ‘Ontwijkingsmogelijkheden zijn niet mogelijk door effectenrekeningen op te splitsen, effecten op een rekening om te zetten in effecten op naam, effectenrekeningen onder te brengen in buitenlandse rechtspersonen of effectenrekeningen opnieuw te verpakken in producten op naam. In die situaties zal er immers sprake zijn van een weerlegbaar vermoeden van belastingontwijking waarbij de belastingschuldige het bewijs kan leveren.’
De algemene antimisbruikbepaling zal terugwerken tot 30 oktober. Dat is de dag waarop het voorstel van de effectentaks voor het eerst uitgebreid is besproken in de pers.
De antimisbruikbepaling heeft tot gevolg dat wie al op 29 oktober twee effectenrekeningen bezat van bijvoorbeeld elk 750.000 euro geen effectentaks betaalt. Elke rekening heeft een waarde van minder dan een miljoen. Wie sinds 30 oktober een effectenrekening van 1,5 miljoen euro splitste in twee rekeningen van 750.000 euro betaalt wel de taks, tenzij hij of zij kan aantonen dat de splitsing niet als doel had de taks te vermijden.
De nieuwe taks kan tot gevolg hebben dat ouders sneller een deel van hun vermogen schenken aan kinderen. ‘Zo’n verhaal zou de antimisbruikbepaling buiten spel kunnen zetten’, zegt Philippe. Hij merkt op dat uit onverdeeldheid treden een andere mogelijkheid kan zijn. Stel dat twee broers samen een effectenrekening hebben van 1,8 miljoen. Een splitsing – bijvoorbeeld omdat ze het niet meer eens zijn over het beheer van de rekening – is volgens Philippe geen fiscaal misbruik.
Is de taks rechtvaardig?
Neen. Stel dat een koppel een effectenrekening heeft van 1,2 miljoen euro. Dan zal het taks betalen, omdat de waarde van de rekening hoger is dan een miljoen. Maar als in een ander koppel elk van de partners een aparte effectenrekening heeft van 600.000 euro betalen zij geen taks. Nochtans zijn ze even rijk als het eerste koppel.
Journalist Wouter Vervenne
