Sneller dan verwacht landt de regering-De Croo met de effectentaks 2.0. Het dossier moest snel van de baan en de coronacrisis vormde de uitgelezen kans. Zal de tweede poging wel standhouden?
Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). belga
‘De overheid zal streven naar een eerlijke bijdrage van die personen die de grootste draagkracht hebben om bij te dragen, met respect voor het ondernemerschap. Bij de volgende begrotingscontrole zal een voorstel worden ingediend.’ Het regeerakkoord gaf de voorzet en de timing, maar amper een maand na de start, keurt de regering-De Croo, op voorstel van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V), al een nieuwe effectentaks goed.
Concreet werkt de taks als een soort abonnementstaks van 0,15 procent op elke effectenrekening van meer dan een miljoen euro. Het verschil met de vorige taks die de regering-Michel in 2018 had uitgewerkt maar die het Grondwettelijk Hof in 2019 vernietigde, is dat alle soorten effecten in rekening gebracht worden, en dat de taks ook geldt voor vennootschappen. Ook buitenlanders die in België een effectenrekening aanhouden of Belgen die er een hebben in het buitenland, worden getroffen. De bredere toepassingsmodaliteiten moeten toelaten om jaarlijks 428 miljoen euro op te leveren – tegenover 254 miljoen euro onder de vorige versie.
Snelheid troef
De snelheid waarmee deze effectentaks er komt, staat in schril contrast met de slopende discussies die er onder de regering-Michel aan voorafgingen. Toen kwamen vooral N-VA en Open VLD tegenover CD&V te staan. Met de N-VA in de oppositie lag de vraag naar een extra vermogensbijdrage ook nu gevoelig voor de liberalen in de regering. Daarom dat het dossier snel van de baan moest.
De snelle landing komt er onder meer omdat de taks niet geldt voor aandelen op naam. Dat moet vermijden dat ondernemers geraakt worden. De meeste aandeelhouders van kmo’s en familiebedrijven hebben hun aandelen immers niet op een effectenrekening maar in een aandelenregister staan. ‘Dit is in goed en collegiaal overleg uitgewerkt binnen de regering’, zo reageert de woordvoerder van Open VLD.
Het is meteen de reden waarom de linkse oppositiepartij PVDA spreekt van een ‘placebo-taks’ die de allerrijksten ontziet. De partij reageert schamper dat de Vivaldi-coalitie niets meer doet dan een belasting reanimeren die de centrumrechtse ‘Zweedse’ regering met de N-VA al had bedacht. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez spreekt dat niet tegen. ‘Eigenlijk hernemen we een belasting die al bestond, maar nu gaat ze pas in boven een miljoen euro (de vorige effectentaks ging in vanaf een half miljoen euro, red.). Dus nu ontzien we al helemaal de middenklasse.’
Solidariteitsbijdrage?
Een ander ‘verkoopargument’ voor de belasting is dat de opbrengst ervan volgens het persbericht van Van Peteghem gebruikt wordt om de noden in de gezondheidszorg te ledigen. Tegen de achtergrond van de coronacrisis biedt het de perfecte context om een belastingverhoging door te voeren. Uitzonderlijke tijden vragen inspanningen van iedereen op alle vlakken’, aldus Van Peteghem.
Volgens de N-VA is dat evenwel windowdressing. Uit het wetsontwerp, dat ook De Standaard kon inkijken, blijkt immers dat de opbrengst niet specifiek naar de gezondheidszorg vloeit maar naar de sociale zekerheidsstelsels. De N-VA vreest dat de opbrengst dus vooral moet dienen om uitkeringen te betalen, eerder dan de gezondheidszorg ten goede te komen. ‘Bovendien paste de effectentaks onder de regering-Michel in een bredere hervorming, waarbinnen ook de vennootschapsbelasting verlaagd werd. Wij gingen altijd voor een taxshift’, aldus Kamerlid Joy Donné. ‘Het is ironisch dat de eerste echte beleidsdaad van paarsgroen eigenlijk gewoon een belastingverhoging is.’ Eentje waar volgens Vlaams Belang vooral ‘vermogende Vlaamse spaarders’ zullen voor opdraaien.
Achilleshiel
Premier De Croo maakte zich in een interview met deze krant sterk dat de nieuwe taks juridisch waterdicht moest zijn. Hij wilde geen nieuwe belasting op het kerkhof van goedbedoelde fiscale maatregelen waar al de zerken staan van de speculatietaks, fairnesstaks en vorige effectentaks.
Zal het nu wel lukken? De achilleshiel lijkt de drempel van 1 miljoen euro te worden, zo waarschuwt fiscalist Denis-Emmanuel Philippe. In het wetsontwerp is geen sprake meer van het viseren van personen ‘met grootste draagkracht’, omdat anders moeilijk te verdedigen viel waarom aandelen op naam buiten schot blijven. Maar door die motivering te schrappen is volstrekt onduidelijk waarom de belasting enkel slaat op bedragen boven de (symbolische) grens van het miljoen euro. ‘Het wordt uitkijken naar het advies van de Raad van State op dit punt’, aldus Philippe. Dat advies wordt in de komende dagen verwacht.
Op nadrukkelijk verzoek van de socialisten en de groenen bevat het wetsontwerp ook een strenge antimisbruikbepaling. Wanneer de fiscus vaststelt dat iemand verschillende effectenrekeningen aanhoudt die samen boven het miljoen euro zouden uitkomen, of ziet dat iemand zijn aandelen heeft omgezet naar aandelen op naam, dan is er een weerlegbaar vermoeden van fiscaal misbruik. Het is dan aan de belastingplichtige om te bewijzen dat hij of zij niet uit was op het ontduiken van de nieuwe solidariteitsbijdrage. De N-VA spreekt van een ‘omgekeerde bewijslast’ en vreest dat de praktijk in de toekomst de norm zal worden in fiscale dossiers.
Jan-Frederik Abbeloos (Journalist)
