De belastingontvanger in de kunst

De artistieke voorstelling van de ontvanger

De onsympathieke, laaghartige, inhalige, hardvochtige man of vrouw die geld uit de zakken van burgers klopt. Dat is het beeld van de belastingontvanger, van de tollenaar, dat zich in het collectieve geheugen van de mens heeft vastgezet. Dat is ook het beeld dat overheerst in de vele kunstuitingen waarin de belastingontvanger aan bod komt.

Immers, heel wat vermaarde en minder vermaarde (westerse) artiesten hebben door de eeuwen heen de ontvanger in hun kunstwerken verwerkt. Ze kregen hem in het vizier zodra de geldeconomie een belangrijke rol begon te spelen en er een overheid ontstond die de macht had om haar onderdanen aan belastingen te onderwerpen.

Met als gevolg dat de ontvanger dikwijls model heeft gestaan in het atelier van de kunstschilder, als personage optreedt in allerhande vormen van literatuur en het voorwerp uitmaakt van muzikale expressies. Hij duikt zelfs nu en dan in de filmkunst op!

En dat is precies waar dit boek om draait. « De belastingontvanger in de kunst” belicht een aantal van de vele prachtige, grappige en ontroerende kunstwerken waarin de figuur van de belastingontvanger een prominente rol vervult. De auteurs bekijken de ontvanger als object van de kunst. Daarbij is het niet hun bedoeling om het onderwerp uitputtend te behandelen. Veeleer gaat het om een schets, een mooie wandeling door kunst en cultuur.

Een eerbetoon aan Jan Astaes

Jan Astaes, gedurende lange tijd zelf ontvanger in een lokaal bestuur, startte het project “De belastingontvanger in de kunst”, maar heeft dit door zijn voortijdig overlijden helaas niet kunnen voltooien. Matthijs Degraeve, een jonge historicus uit Brugge, ging de uitdaging aan en heeft het werk van Jan Astaes voortgezet en afgerond.