Vandaag staan we allemaal stil bij geliefden die we hebben verloren en onvermijdelijk doet het ons ook beseffen dat we zelf niet voor altijd op deze aardbol zullen rondlopen. Een goed moment om stil te staan bij de successieplanning. Hoe kan je ervoor zorgen dat jouw erfgenamen minder of zelfs helemaal geen belastingen meer hoeven te betalen wanneer je er niet meer bent? Michel Maus geeft vijf adviezen.
Want ja, er zijn nu eenmaal maar twee echte zekerheden in het leven en dat zijn de dood en de belastingen. Deze levenswijsheid van Benjamin Franklin, een van de founding fathers van de Verenigde Staten, slaat natuurlijk de nagel op de kop. En zeker in ons land gaat de dood gepaard met een zware belastingheffing, die alom is bekend onder de naam successierechten of erfbelasting. Deze vorm van belasting wordt opgelegd aan iedereen die erft van een persoon die is overleden. Niettegenstaande successierechten tot de oudste belastingen van ons fiscaal stelsel behoren, worden zij langer hoe meer als onrechtvaardig aangevoeld. Dit is dan ook de reden waarom bijvoorbeeld 10 van de 27 Europese lidstaten successierechten ondertussen volledig hebben afgeschaft. Maar in België is dat niet het geval, en worden er vrij zware belastingen geheven op erfenissen. Op internationaal vlak staat België in de landen van de OESO op de 2de plaats van landen met de hoogste belastingdruk op erfenissen, en enkel Zuid-Korea doet het nog slechter.
In België zijn het de gewesten die de successierechten heffen. Dit betekent dat afhankelijk van de plaats waar de persoon die is overleden woonde op het tijdstip van zijn overlijden, er meer of minder successierechten zullen moeten worden betaald door de erfgenamen. De regeling van de successierechten verschilt immers sterk tussen het Vlaams, het Brusselse of het Waalse Gewest. In het Vlaams Gewest loopt het tarief van de successierechten tussen partners en tussen ouders en kinderen op tot 27% en in het Brussels en het Waals Gewest zelfs tot 30%. Tussen broers en zussen bedraagt het maximale tarief in het Vlaams Gewest 55% en in het Brusselse en het Waals Gewest 65%. Tussen ooms en tantes en neven en nichten is dat respectievelijk 55% en 70%. En indien personen erven die geen enkele bloed- of aanverwantschap hebben met de persoon die is overleden, dan bedraagt het maximale tarief van de successierechten in het Vlaams Gewest 55%, maar in het Brusselse en het Waalse Gewest kan dit oplopen tot maar liefst 80%.
De belastingen op een erfenis kunnen dus in België torenhoog zijn, en als je deze week toch gaat nadenken over de eindigheid van het leven, doe je er goed aan ook eens te blijven stilstaan bij de successierechten. Want als je dit niet doet, dan ga je jouw erfgenamen later opzadelen met een torenhoge fiscale factuur. En dat is niet nodig, want er zijn een aantal eenvoudige “truuken van de foor” om ervoor te zorgen dat jouw erfgenamen minder of zelfs helemaal geen belastingen meer hoeven te betalen wanneer je er niet meer bent. We zetten voor jou vijf tips op een rijtje:
1. Kies je woonplaats zorgvuldig
De tarieven van de successierechten verschillen sterk van gewest tot gewest. Dus wonen in het Vlaamse, Brusselse of Waalse Gewest kan een groot verschil maken op het vlak van successierechten voor jouw erfgenamen. Maar je kan jouw erfgenamen natuurlijk ook fiscaal soigneren door te gaan wonen in een land waar er geen successierechten meer bestaan, zoals Oostenrijk of Portugal.
2. Huw of ga samenwonen
Niettegenstaande het LAT-relaties alsmaar toeneemt, is deze samenlevingsvorm vanuit fiscale overwegingen geen goede beslissing. De laagste tarieven in de successierechten tussen partners zijn immers enkel voorbehouden voor wie is gehuwd, of wettelijk samenwonend is. In het Vlaams Gewest geldt dit ook voor partners die reeds langer dan één jaar feitelijk samenwonend zijn. Als liefdespartners niet samenwonen, dan worden zij voor de successierechten beschouwd als vreemden en gelden de hoogste tarieven.
3. Denk goed na voor je een onroerend goed koopt
Als je een onroerend goed koopt, besef dan goed dat jouw kinderen daar later successierechten op zullen moeten betalen. Je kan dit vermijden door bij de aankoop te beslissen om het onroerend goed gesplitst te kopen. In dit geval koop je het vruchtgebruik van de woning en de kinderen de naakte eigendom. Indien je later overlijdt, dan dooft het vruchtgebruik uit en worden de kinderen volle eigenaar van het onroerend goed, zonder dat er successierechten moeten worden betaald.
4. Doe een schenking
De truc om jouw erfgenamen minder of zelfs geen successierechten te laten betalen is allicht het doen van een schenking. Wie vermogen wegschenkt zorgt ervoor dat de erfgenamen een zware fiscale factuur bespaard blijft bij een overlijden. Wanneer onroerend vermogen wordt weggeschonken moeten er wel schenkingsrechten worden betaald, maar die zijn sowieso lager dan de successierechten. En wanneer roerend vermogen wordt weggeschonken, kan men dit zelfs doen via een belastingvrije handgift. In dit geval moet de schenker dan wel nog drie jaar ( en in het Waals Gewest 5 jaar ) overleven, anders moeten er toch nog successierechten op de schenking worden betaald.
5. Maak een testament
En ook via een testament kan men fiscaal gaan optimaliseren. In het Vlaams Gewest is een legaat in een testament ten voordele van een goed doel belastingvrij. En een andere mogelijkheid is de “vriendenerfenis” die sinds 1 juli 2021 in het Vlaams Gewest bestaat en waarbij je maximaal 15.000 euro bij testament kan toebedelen aan om het even wie, in de wetenschap dat dit legaat slechts aan 3% zal worden belast.
